Highly Sensitive Person
In Nederland ook wel hooggevoelige of hoogsensitieve mensen genoemd.
Hoogsensitiviteit is een persoonlijkheidskenmerk. Een hoogsensitief persoon (HSP) heeft een aangeboren gevoeligheid voor prikkels uit de omgeving en ervaart meer en intenser dan anderen. Ongeveer 1 op de 5 mensen is hoogsensitief, mannen net zo vaak als vrouwen.
De term hoogsensitiviteit is in de jaren negentig geïntroduceerd door het Amerikaanse psychologenkoppel Elaine en Art Aron en gaat over diepgaande informatieverwerking in de hersenen. Onderzoekers gaan er op dit moment vanuit dat niet-HSP’s een soort filter hebben in het informatieverwerkingssysteem. Deze gefilterde informatie wordt verwerkt in de hersenen. Bij een HSP ontbreekt dat filter. Er komt dus meer informatie binnen, die allemaal moet worden verwerkt. Hoe dit precies in zijn werk gaat moet nog onderzocht worden. Onderzoek laat wel al zien dat de hersenen van HSP’s informatie grondiger en nauwkeuriger verwerken.
Kenmerken van een HSP
Kenmerken van hoogsensitiviteit, zoals de gevoeligheid voor prikkels en diepgaande informatieverwerking, kunnen een voordeel zijn. Als HSP merk je bijvoorbeeld foutjes en details op die niemand anders had gezien en doorzie je sociale processen. HSP’s kunnen intens genieten van kunst, zijn empathischer en vaak ook creatiever.
Maar er is ook een keerzijde. Je kunt als HSP bijvoorbeeld dingen te persoonlijk opvatten, wat kan leiden tot communicatieproblemen met niet-HSP’s. Onderzoekers ontdekten daarnaast dat hoogsensitieve mensen sneller zijn en minder fouten maken tijdens een taak, maar na afloop meer overprikkeling en meer stressgerelateerde klachten ervaren dan mensen die niet hoogsensitief zijn.
Of iemand die hoogsensitief is zich goed voelt, hangt vooral af van de omgeving. Zo loopt een HSP in een slechte omgeving meer risico op angsten en depressies dan een niet-HSP. Maar als de omstandigheden positief zijn doen HSP’s het zelfs béter dan niet-HSP’s. Ze hebben een betere gezondheid, zijn vaak sociaal competenter en hebben succesvollere carrières.
Voordelen van HSP
- Je bent heel zorgvuldig en empathisch aangelegd
- Je hebt talent en bent vaak onwijs creatief
- Je hebt een sterk oog voor detail en je bent goed in dingen waarnemen
- Je voelt vaak sterke waardering voor natuur, muziek, kunst, mensen etc.
- Je bent heel zelfbewust met de bekwaamheid om te verbeteren
- Je hebt de gave om dingen van verschillende perspectieven te zien
- Maar bovenal: je bent uniek zoals je bent
Nadelen van HSP
- Overprikkeling: het verwerken van indrukken of informatie kost onwijs veel energie en kan snel leiden naar overprikkeling of een leeggezogen gevoel
- Besluiteloosheid: het maken van een (simpele) beslissing lijkt soms een onmogelijke taak en zorgt met regelmaat voor besluiteloosheid
- Emotionele uitbarstingen: gesprekken of indrukken (ook bij kunst, muziek of films) zorgen soms voor random emotionele uitbarstingen zoals huilen of boosheid
- Over-analysering: ieder woord, gebaar of gesprek wordt door het hoofd onder een onzichtbare loep geplaatst en kan zorgen voor chaos in het hoofd
- Intens voelen: het overnemen van emoties van anderen of intens reageren op iets dat iemand heeft gezegd en kan zorgen voor oververmoeidheid of andere emoties
Hoogsensitief kind
Een betrouwbaar, valide instrument om te meten of je kind hoogsensitief is, bestaat nog niet. Wel beschrijven experts een aantal veelvoorkomende symptomen. Hoogsensitieve kinderen:
- hebben een groot inlevingsvermogen en zijn goed in staat rekening te houden met de gevoelens en behoeften van anderen;
- zijn vaak creatief;
- kunnen driftig reageren als ze overprikkeld raken;
- hebben moeite met verandering;
- reageren sneller emotioneel. Alles raakt hen dieper, daardoor kunnen hoogsensitieve kinderen overlopen van de impact van bepaalde prikkels.
Er zijn verschillende manieren waarop je een veilige omgeving kunt creëren voor een hoogsensitief kind. De welbekende drie R’s – rust, reinheid en regelmaat – spelen daarbij een belangrijke rol. Je helpt je hoogsensitieve kind bijvoorbeeld door voor routines te zorgen, rustmomenten in te bouwen en door regelmatig de positieve eigenschappen van je kind te benoemen.
High Sensation Seeker (HSS)
Wat zijn de kenmerken van een hoogsensitieve High Sensation Seeker (HSS)?
De meeste van de Hoogsensitieve personen (70%) zijn rustzoekende en prikkelmijdende personen. Dat betekent dat het pauze-controle systeem in het brein actiever is. Er wordt zorgvuldig informatie afgewogen alvorens te handelen.
De overige hoogsensitieve personen (30%) zijn prikkelzoekend. Zij behoren tot de hoogsensitieve High Sensation Seekers (HSS). Zij vertonen ook alle hoogsensitieve eigenschappen, maar genieten juist van meer prikkels. HSS betekent dat naast het pauze-controle systeem, het activeringssysteem ook actiever is. Marvin Zuckerman ontdekte ook dat er een Sensation Seeking System actiever is. Dit systeem zorgt dat de dopamine sneller wordt afgebroken en dat HSS daarom sneller weer wat nieuws zoeken. Hij deed onderzoek naar HSS. Er zijn vier extra eigenschappen van hoogsensitieve High Sensation Seekers. In mijn onderzoek onder ruim 1300 HSP en hoogsensitieve HSS, heb ik onderzocht hoe deze vier eigenschappen zich uiten bij hoogsensitieve HSS en wat de verschillen zijn met HSP.
De vier kenmerken van de hoogsensitieve High Sensation Seekers.
Herken je jezelf hierin en wil je er over praten… dat kan natuurlijk…